Termin integracja sensoryczna określa prawidłową organizację wrażeń sensorycznych (bodźców) napływających przez receptory. Integracja sensoryczna jest procesem, dzięki któremu mózg otrzymując informację ze wszystkich systemów zmysłowych (wzrok, słuch, smak równowaga, skóra, mięśnie, stawy i ścięgna) dokonuje ich segregacji, rozpoznania, interpretacji i integracji z wcześniejszymi doświadczeniami.
POTENCJALNE OZNAKI ZABURZEŃ INTEGRACJI SENSORYCZNEJ:
Nadwrażliwość na dotyk, ruch, bodźce wzrokowe i słuchowe
Zbyt mała wrażliwość na dotyk, ruch, bodźce wzrokowe i słuchowe
Zbyt wysoki lub zbyt niski poziom aktywności
Problemy z koordynacją
Opóźnienia w rozwoju mowy lub zdolności językowych
Opóźnienia w rozwoju zdolności ruchowych (mała i duża motoryka)
Problemy z nauką
Niska samoocena
Kłopoty z dobrą organizacją
Kłopoty z zachowaniem
Nadwrażliwość na dotyk, ruch, bodźce wzrokowe i słuchowe
Dziecko czuje się przytłoczone przez różne kolory, zapachy, dźwięki i dotknięcia innych osób (zwłaszcza nieoczekiwane lub bardzo delikatne). Na takie bodźce może reagować zakrywaniem oczu lub uszu, zatykaniem nosa, krztuszeniem się, wymiotami, krzykiem, zastyganiem bez ruchu lub odmową uczestnictwa w niektórych zajęciach czy zabawach. Malec może się także wzdragać przed kąpielą, myciem zębów, czesaniem włosów i innymi tego typu czynnościami.
Zbyt mała wrażliwość na dotyk, ruch, bodźce wzrokowe i słuchowe
Dziecko może skakać, tarzać się po podłodze, zderzać z przedmiotami, uderzać innych, taranować kolegów i dorosłych, przewracać się, kręcić jak bąk, potrząsać różnymi częściami ciała i ogólnie za wszelką cenę szukać stymulacji zmysłowej. Taki malec często od razu stara się zastąpić przerwane doświadczenie zmysłowe innym, równie intensywnym (np. po zaprzestaniu na prośbę opiekuna wjeżdżania rowerkiem w ścianę malec natychmiast zaczyna zderzać się z innymi przedmiotami lub osobami).
Terapia SI
Podczas terapii dziecko jest zachęcane i kierowane do wykonywania aktywności, które mają na celu wyzwalać i prowokować odpowiednie, skuteczne reakcje na bodźce sensoryczne. W trakcie zajęć wykonywane są odpowiednie dla dziecka aktywności dostarczające stymulacji przedsionkowej, proprioceptywnej, dotykowej, słuchowej i wzrokowej. Stopień trudności tych aktywności stopniowo wzrasta tak, aby wymagać od dziecka bardziej zorganizowanych i zaawansowanych reakcji. W trakcie terapii preferowane są ukierunkowane zabawy i aktywności swobodnie wykonywane przez dzieci, wyzwalające automatyczne reakcje sensoryczne, aniżeli instruowane, narzucone i ćwiczone konkretne reakcje na bodźce.
Podstawowe kierunki pracy z dzieckiem w terapii SI
Układ przedsionkowy
Praca terapeutyczna ukierunkowana jest na stopniowe dozowanie stymulacji przedsionkowej z włączaniem celowych aktywności. Kontrolowana stymulacja przedsionkowa powinna być powiązana z konkretnym zadaniem wzrokowym, słuchowym lub dotykowym, aby wykorzystać podwyższone napięcie mięśniowe. Ważny jest czas stymulacji, intensywność jej i przerwy między rotacjami.
Układ proprioceptywny i dotykowy
Praca terapeutyczna idzie najpierw w stronę normowania odbioru mocniejszych wrażeń, gdyż są one lepiej tolerowane przez dziecko. Dopiero po tym etapie można wprowadzić uważnie obserwując reakcje dziecka ćwiczenia dotyku różnicującego.
Tekst i zdjęcia: Dorota Pawłowska
